پسته

پسته

امکانات ارتباطی کامل به شرکت های فعال در ایران و تجارت بین المللی خدمات ارائه می دهد

قدیمی ترین اثری که از پسته در جهان به دست آمده، قطعه چوب نیمه سوخته ای است مربوط به عصر حجر که در حدود هزارسال پیش در اطراف شهرستان فسا (استان فارس) پیدا شده و هم اکنون موزه پارس نگهداری می شود .

هرودوت مورخ مشهور یونانی نیز در نوشته های خود اشاراتی به کشت پسته خود کرده، بنابراین درخت پسته در ایران سابقه تاریخی دارد و گمان می رود که این محصول از چهارهزار سال پیش در ایران کشت می شده است. ایرانیان از دورترین ایام تاریخ خواص خون ساز و حیات بخش و هوش افزای محصول پسته را به فراست دریافته اند؛ برای مثال به روایات منابع باستانی ضحاک مغلوب ایرانیان، پارس های پیروز مند را (پسته خوار) خطاب کرده است و پارت ها مردانی وصف شده اند که از کودکی پسته را به عنوان خوراکی نیرو بخش، مقوی و کم حجم همواره به همراه داشته اند به روایت حکیم طوس فردوسی، پادشاه ساسانی در واپسین ایام عهد باستان فرمان می دهد پسته را هم چون خوراکی حیاتی و انرژی بخش در دژ های خراسان انبار کنند تا بتوانند در هجوم دشمن مقاومت کنند. در حمله تاتاران نیز دژ نشینان ایرانی در قلعه معروف کالیون خراسانمدت طولانی در محاصره مغولان مقاومت می کنند، در حالی که که خوراک آن ها تنها پسته و گوشت خشک شده بوده است. کلمه لاتین pistacia از اسم آن در زبان فارسی piste یا peste مشتق شده است. در کتاب های عربی قدیم، کلمه پسته در مقابل کلمه (فستق) عربی به کار گرفته شده است.

پسته گیاهی است که از دیرباز در نقاط مختلف ایران کشت می‌شده‌است و جنگل‌های وحشی پسته در ناحیه شمال شرق ایران به ویژه مرز افغانستان و ترکمنستان وجود دارد و گمان می‌رود که درخت پسته حدود ۴–۳ هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته‌است. در حال حاضر استان کرمان و منطقه رفسنجان به عنوان مهمترین منطقه پسته کاری ایران و جهان محسوب می شود. درخت پسته عمر بسیار طولانی دارد و می‌تواند تا ۳۰۰ سال عمر کند. درختان پسته کاشته شده، از حدود سال هفتم تا دهم پس از کاشت به محصول دهی قابل توجه و در سال بیستم به بالاترین میزان محصول دهی می‌رسند. این درخت برگ ریز است و می‌تواند تا ۱۰ متر رشد کند و به‌طور میانگین ۵۰کیلوگرم محصول در یک دوره دو ساله تولید کند. پسته گیاهی بیابانی و مقاوم است و می‌تواند خاک‌های با شوری بالا و دماهای بین منهای ۱۰ درجه در زمستان و مثبت ۴۸ درجه سانتی گراد در تابستان را تحمل کند. این درخت برای محصول دهی نیاز به تابستان‌های گرم و خشک و خاک با زهکشی بالا دارد و در مناطق مرطوب یا سردسیر محصول دهی و رشد خوبی ندارد.

ایران در مقام نخست تولید پسته جهان، قرار دارد و پس از ایران، ایالات متحده در جایگاه دوم و چین در جایگاه سوم قرار دارند.

ایران و ایالات متحده آمریکا، دو کشور اصلی در زمینه تولید و صادرات پسته در جهان به‌شمار می‌روند؛ به‌طوری‌که حدود هفتاد تا هشتاد درصد تولید سالانه پسته در اختیار این دو کشور بوده‌است. تقریباً نیمی از پسته توزیع شده در جهان در سال ۲۰۱۹ توسط ایالات متحده آمریکا تأمین شده‌است که دلیل آن افت تولید پسته در ایران بوده‌است؛‌دلایل این کاهش تولید تحریم‌های تجاری ایالات متحده آمریکا علیه ایران، تغییرات آب و هوایی، و ضعف در مدیریت اقتصادی و آبیاری بوده‌است. آمریکا پسته را به‌صورت مکانیزه تولید می‌کند و همین امر موجب شده که محصول این کشور در هر هکتار ۳ تن و سه برابر محصول تولیدی ایران در هر هکتار باشد. یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان استفاده بی‌رویه سم در باغ‌های پسته است که سهم اندک پسته ایران در بازارهای اروپایی را با خطر مواجه می‌کند. اتحادیه اروپا در این مورد قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارد و اگر این بازار از دست برود پسته آمریکا در زمان کوتاهی بازار ایران در اروپا را تصاحب می‌کند.

در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ میلادی، ایران، ایالات متحده آمریکا، ترکیه، سوریه و اتحادیه اروپا، پنج تولیدکننده اصلی پسته در جهان بوده‌اند و اسرائیل بیشترین مصرف سرانه پسته را به خود اختصاص داده‌است.

به‌طور کلی انواع پسته به دو گروه گرد و دراز تقسیم‌بندی شده‌اند ولی به‌طور سنتی در ایران حدود ۹۰ گونه از پسته شناخته شده که تعدادی از آن‌ها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کشت می‌شوند.

پسته حاوی مقادیر بالای فیبر، پروتئین، پتاسیم، زینک (روی)، فسفر، ویتامین B6 و منگنز بوده و در میان تمام مغزها بیشترین میزان آنتی‌اکسیدان‌ها را دارد. این نوع مغز چربی کم و ارزش غذایی بالایی داشته و به کاهش وزن و تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند.

یکی از روش‌های معمول نگهداری پسته، خشک کردن آن است. بهترین روش برای نگهداری از آجیل مغز شده، نگهداری درون فریزر است تا از رشد قارچ آفلاتوکسین بر سطح دانه‌ها و مغزها پیشگیری شود؛ مصرف این قارچ سرطان‌زاست. البته در مقدار زیاد با گذاشتن قرص در انبارها از فساد آن جلوگیری می‌شود.